Kalp yetmezliği, kalp kasının yapısı veya işleyişinde bozulma olması nedeniyle kalbin odacıklarının kanla dolma veya kanı pompalayabilme yeteneğinin bozulmasıdır.
En sık nedenleri:
- Kalp kasının genişlemesi veya kalınlaşması (Miyokard dilatasyonu- hipertrofisi)
- Kalp krizi sonrası kalp kasının hasar görmesi (Miyokard iskemi-infarktüsü)
- Kalp kapak bozuklukları (En sık mitral ve aort kapak bozuklukları)
- Kalp zarının hastalıkları (Perikardit)
En sık görülen belirtiler:
- Nefes darlığı (ilk zamanlar hareket etmekle artar. (efor dispnesi)
- Çabuk yorulma
- Gece artan nefes darlığı veya öksürük (paroksismal noktürnal dispne)
- Ortopne (yüksek yastıkla yatma veya dik pozisyonda oturma)
- Bacaklarda ödem (pretibial)
- Çarpıntı (taşikardi)
- Bu beklenen yakınmalar yaşlılarda görülebileceği gibi, beklenmeyen bazı yakınmalar yaşlı kalp yetmezliğinin bulguları olabilir.
Beklenmeyen yakınmalar:
- Bilinç değişikliği (kendinde olmama, uykuya eğilim)
- Baş dönmesi
- Düşme
- Bayılma (senkop)
Kalp yetmezliğini, eşlik eden bazı hastalıklar ve/veya risk faktörleri artırabilir.
- Kalp ritim bozuklukları (en sık atriyal fibrilasyon)
- Yüksek tansiyon
- Enfeksiyonlar
- Kansızlık (anemi)
- Akciğere pıhtı atması (emboli)
- Depresyon
- Böbrek yetmezliği gelişmesi
- Tuz ve su kısıtlamasına uyumsuzluk
- İlaçları bırakma veya yanlış kullanma
Tedavi Hedefleri ve Bireysel Yaklaşımlar:
1.Öncelikle kalp yetmezliğini artırabilecek risk faktörleri tespit edilerek bunlar azaltılmalı veya kontrol edilmeye çalışılmalıdır. Örneğin tansiyonları çok yüksek seyreden bir hastanın tansiyon değerleri normale geldiğinde pek çok şikayetinin gerilediği görülecektir.
2. Hasta ve yakınları, hastalığın nasıl seyredebileceği, risklerin neler olabileceği ve tedavide kullanılan ilaçların düzenli kullanılması konusunda eğitilmelidir. Hastalığın kronik (süreklilik gösteren) bir tablo olduğu ve düzenli ilaç kullanımının doktor kontrolünde olması gerektiği vurgulanmalıdır.
3. Yaşam tarzı ve diyet alışkanlıklarındaki değişimler belirtilmelidir.(Sigara ve alkolün bırakılması, tuzun kısıtlanması, (4 gr/ gün), kilo verilmesi, şişman ise zayıflamanın sağlanması, bireye özgü düşük yoğunluklu egzersizlerin planlanması (yürüme vb.)
4. Tedavi hedefleri şikayetlerin kontrolü, hareket kapasitesinin ve yaşam kalitesinin artırılması, hastaneye yatışların azaltılmasına yönelik olmalıdır.
5. Hastalara, kendi ağırlıklarını takip etmesi önerilmelidir. Kilo alımının belirgin olması, bacaklarındaki şişmenin, nefes darlığının veya öksürüğün artması gibi durumlarda kullandığı idrar söktürücü ilaç dozlarını ne kadar artırabilecekleri anlatılmalı, ancak 24 saat içerisinde yanıt olmaması durumunda daha fazla doz artımının zararlı olabileceği ve hatta bazı ilaçların zehirlenmelere yol açabileceği (digoksin zehirlenmesi vb.) açıklanmalıdır. Bu nedenle bu gibi durumlarda hemen bir sağlık kuruluşuna başvurması gerektiği vurgulanmalıdır.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, “Yaşlı Sağlığı Modülleri – Eğitimciler İçin Eğitim Rehberi”
(Türk Geriatri Vakfı rehberin hazırlık çalışmasında görev almıştır)
